Jonizacja czy chlorowanie? – sposoby na zwalczanie Legionelli

Problem występowania bakterii Legionella dotyka różne ośrodki w Polsce. Od hoteli, przez szkoły, baseny, aż po domy opieki i szpitale. Bakteria Legionella przedostaje się do układu oddechowego poprzez wdychanie wodnego aerozolu. Pojawienie się Legionelli w instalacji ciepłej wody realnie zagraża zdrowiu, a nawet życiu ludzi. Konieczne jest wtedy podjęcie konkretnych działań. Wielu dyrektorów i kierowników ośrodków, gdzie pojawił się taki problem, szuka skutecznego rozwiązania problemu zwalczenia bakterii Legionella. Jaką metodę należy wybrać spośród kilku dostępnych na rynku? Jonizacja czy chlorowanie? A może dezynfekcja termiczna? W tym artykule postaramy się dokonać krótkiej analizy metod opartych na elektrolizie i stosowaniu chloru w celu dezynfekcji instalacji ciepłej wody.

.

Jonizacja czy chlorowanie

Na początku warto wspomnieć, że na rynku istnieje kilka metod stosowanych do zwalczania Legionelli. Najszybszym sposobem jest dezynfekcja termiczna. Przeprowadzenie jej nie wymaga specjalistycznych urządzeń. Metoda ta polega na utrzymaniu wysokiej temperatury wody w celu likwidacji bakterii Legonella, która obumiera w temperaturze powyżej 60 ⁰C. Ważne jest aby w najdalej położonych punktach instalacji woda osiągała temperaturę 60-65 ⁰C. W rozległej instalacji wodociągowej ciężko uzyskać tak wysokie temperatury. Niestety często ta metoda nie daję długotrwałych efektów, wykazuję się małą skutecznością redukcji zanieczyszczeń i może powodować korozje. Dezynfekcja termiczna może prowadzić do poparzeń użytkowników instalacji. Dlatego należy pamiętać o zapewnieniu bezpieczeństwa. Więcej przeczytacie o niej  klikając tutaj.
Wśród pozostałych sposobów klienci najczęściej szukają odpowiedzi, co będzie lepsze: jonizacja czy chlorowanie? Są to dwie (a w zasadzie 3) metody, które postaramy się pokrótce omówić.

Stosowanie chloru przy walce z Legionellą

Usuwanie bakterii Legionella za pomocą chloru jest znane w Polsce. Ta metoda często pozwala pozbyć się niechcianych bakterii. Dawkowanie do instalacji tego pierwiastka umożliwia dezynfekcję instalacji wodnej, ponieważ chlor jest silnym utleniaczem. Omawiając stosowanie chloru przy zwalczaniu Legionelli, należy dokonać podziału na dwie obecne na rynku możliwości: hiperchlorowanie i stosowanie dwutlenku chloru.

Hiperchlorowanie przy zwalczaniu Legionelli

W tym przypadku dezynfekcja instalacji opiera się na stosowaniu związku chloru. Jest to przede wszystkim wodny roztwór podchlorynu sodu lub podchlorynu wapnia. Chlor jest dobrym utleniaczem. Należy jednak stosować go w odpowiednich warunkach, ponieważ wtedy może on skutecznie działać. Dobrze sprawdza się w wodach o bardzo małej mętności. Innym czynnikiem wpływającym na skuteczność tej metody jest poziom pH. Przy pH = 8,0 działanie chloru jest ograniczone, a > 8,5 praktycznie ustaje. Temperatura również jest istotnym elementem. Przy 15-20 ˚C w ciągu godziny udział aktywnego chloru spada o ok. 1 g/l. Skuteczność dezynfekcji chemicznej zależy także od ilości związków organicznych, obecności osadów oraz biofilmu. Należy pamiętać, że po zakończeniu dezynfekcji należy przepłukać całą instalację.

Minusem tej metody jest duża tolerancja bakterii Legionella na wolny chlor, dlatego jej skuteczność nie zawsze jest zadowalająca. Bakterie mogą pojawić się ponownie po ok. 2 miesiącach, ponieważ chlor w mniejszym stopniu działa na biofilm. Skutkiem ubocznym stosowania tej metody jest również powstawanie związków halogenowych (zagrażających ludziom) oraz zwiększanie korozyjności instalacji.

Usuwanie Legionelli dwutlenkiem chloru

Plusem dwutlenku chloru jest to, że jest on bardziej stabilny niż wolny chlor zwłaszcza w wyższych temperaturach. Potrafi on lepiej wnikać w głębsze warstwy biofilmu i wykazuję się mniejszą korozyjnością niż metoda hiperchlorowania. ClO₂ jest lepiej rozpuszczalny w wodzie (pH 4-10), jednak jego stosowanie może powodować powstawanie produktów ubocznych. Są nimi chloryny i chlorany. W ciepłej wodzie dozuję się około 3-5 mg/l dwutlenku chloru. Aby zwiększyć skuteczność metody, można wykonywać płukanie sieci. Pozwala to rozprowadzić środek dezynfekcyjny po całej instalacji.Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia dawka dwutlenku chloru stosowana w celu dezynfekcji chemicznej nie może być większa niż 0,7 mg/l. Należy pamiętać, że metody tej nie powinno się stosować w instalacjach i urządzeniach wykonanych z miedzi. Polskie Stowarzyszenie Produktów Rur i Kształtek z Tworzyw Sztucznych również wydało oświadczenie, w którym odradza stosowanie dwutlenku chloru do dezynfekcji instalacji wykonanej z PE.

Likwidacja Legionelli jonizacją

W wielu przypadkach zwalczanie bakterii Legionella powyższymi  metodami okazało się niewystarczające. Powstała jednak alternatywna metoda, która dzięki elektrolizie uwalnia jony srebra i miedzi do wody. Jony te wykazują właściwości toksyczne wobec różnych mikroorganizmów i zaburzają ich prawidłowe funkcjonowanie. Elektroliza skutecznie niszczy biofilm, który jest głównym siedliskiem bakterii, uniemożliwiając tym samy ponowne namnażanie się organizmów. Metoda ta skutecznie działa do pH = 8. WHO wskazuję tę metodę do eliminacji i ograniczania występowania Legionelli. Stosowanie jonów srebra i miedzi nie powoduję korozji instalacji oraz jest bezpieczne dla użytkowników. Proces zwalczania Legionelii metodą jonizacji jest z powodzeniem przeprowadzany w polskich szpitalach i innych ośrodkach.

Przedstawione powyżej zestawienie  – jonizacja czy chlorowanie – podsumowuje informację z artykułu.

Jonizacja systemem Bifipro

Urządzenie Bifipro jest całkowicie bezpieczne, zarówno dla użytkowników, jak i instalacji – nie powoduje korozji. Technologia Bifipro wykorzystuje proces elektrolizy do dawkowania jonów, które niszczą biofilm i likwidują bakterie Legionella. Istotnym elementem tego systemu jest stały monitoring. Pozwala on lepiej kontrolować ilość bakterii w wodzie i reagować w nagłych sytuacjach. Jonizacja dzięki Bifipro opiera się na dawkowaniu odpowiedniej ilości jonów miedzi oraz srebra do instalacji za pomocą wyseparowanych elektrod jonizacyjnych. Metoda ta skutecznie usuwa bakterie oraz biofilm zawarty w instalacji wody ciepłej. Ważnym aspektem ekonomicznym jest to, że stosowanie Bifipro jest pewnego rodzaju inwestycją energetyczną. Po usunięciu bakterii z instalacji nie ma konieczności utrzymywania nadmiernie wysokiej temperatury wody (przegrzewy), co generuje oszczędności. Dzięki Bifipro Instytut po ponad 10-tniej walce z Legionellą przy stosowaniu innych metod (między innymi dwutlenku chloru) pozbył się uciążliwego problemu. Zobacz poniższy załącznik PDF zawierający historię walki z Legionellą.

W najbliższym czasie planujemy zainstalować następne urządzenie Bifipro na drugiej strefie instalacji ciepłęj wody.

Wiesław Malicki
Wiceprezes Zarządu Mazowiecki Szpital Bródnowski

Dzięki współpracy z Blue Fifty Polska w Instytucie Gruźlicy i Chorób Płuc udało nam się rozwiązać problem Legionelli, z którym borykaliśmy się od kilku lat...

Marek Marszałkowski
Zastępca Dyrektora ds. Administracyjno-Technicznych Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc

Źródło:

“Jonizacja czy chlorowanie” powstał na podstawie artykułu: Matuszewska, A. Stankiewicz, Metody dezynfekcji stosowane do usuwania zanieczyszczenia pałeczkami Legionella z instalacji wodociągowych w zakładach opieki zdrowotne. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny w Warszawie, Hygeia Public Health 2017, 52(3): 226-233